ท่องเที่ยวธรรม

วิธีเจริญวิปัสสนา สมเด็จพระวันรัต (ทับ พุทธสิริ) วัดโสมนัสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร ๏ สุภมัตถุ ขอความงามความดีจงมีแก่สาธุชนผู้บำเพ็ญเพียรจะเจริญวิปัสสนาภาวนานี้ เมื่อท่านจะเจริญพึงรู้จักอรรถ รู้จักความของวิปัสสนาภาวนาดังนี้ว่า ข้อซึ่งสาธุชนมาทำวิปัสสนาปัญญาที่เห็นแจ้งชัดในอารมณ์ ให้เกิดให้มีขึ้นในจิตต์ด้วยเจตนาอันใด เจตนาอันนั้นชื่อวิปัสสนาภาวนา ก็วิปัสสนาภาวนานี้ เมื่อสาธุชนจะเจริญพึงศึกษาให้รู้จักธรรม ๓ อย่าง คือ ธรรมเป็นภูมิเป็นอารมณ์ของวิปัสสนานั้น ๑ คือ ธรรมเป็นรากเง่าเป็นเหตุเกิดขึ้น ตั้งอยู่ของวิปัสสนานั้น ๑ คือ ตัววิปัสสนานั้นด้วย ๑ อะไรเล่า เป็นภูมิ เป็นอารมณ์ของวิปัสสนานั้น สังขารธรรมที่ปัจจัยประชุมตกแต่งสร้างขึ้น เป็นอุปาทินที่นามธรรมถือเอาอาศัยอยู่ และเป็นอนุปาทินที่นามธรรมไม่ถือเอาอาศัยอยู่ หรือเป็นนามปละรูปที่พุทธาทิบัณฑิตแจกออกโดยประการต่าง ๆ มีขันธ์ ๕ และ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ และอินทรีย์ ๒๒ เป็นต้นทั้งสิ้นเหล่านี้ เป็นภูมิเป็นอารมณ์ของวิปัสสนานั้น ผู้ที่จะเจริญวิปัสสนานั้น ต้องเรียนธรรมที่เป็นภูมิเป็นอารมณ์ของวิปัสสนานั้น และไต่ถามให้รู้ความจำทรงท่องบ่นไว้ให้ชำนาญด้วยดี ...